Nvidia tarafından desteklenen girişim Starcloud, uzaydan ilk kez bir yapay zeka modeli eğiterek, Dünya’nın giderek tırmanan dijital altyapı krizini hafifletebilecek yörüngesel veri merkezleri için yeni bir dönemin sinyallerini verdi.
Washington merkezli şirket, geçtiğimiz ay Nvidia H100 grafik işlem birimine (GPU) sahip bir uydu fırlatarak, daha önce yörüngede bulunan herhangi bir GPU işlem gücünden 100 kat daha kuvvetli bir çipi dış uzaya gönderdi. Starcloud, OpenAI kurucu üyesi Andrej Karpathy tarafından oluşturulan büyük dil modeli NanoGPT‘yi, yörüngedeki H100 çipi üzerinde Shakespeare‘in tüm eserlerini kullanarak eğitmeyi ve çalıştırmayı başardı. Elde edilen başarı, uzayda eğitilen ilk modelin Shakespeare İngilizcesiyle konuşmasını sağladı.
CNBC‘nin edindiği bilgiye göre şirketin Starcloud-1 uydusu, Google‘ın Gemini modellerine dayanan açık büyük dil modeli Gemma‘yı da yörüngede çalıştırıp sorguluyor; yaşanan gelişme, bir büyük dil modelinin (LLM) dış uzayda yüksek güçlü bir Nvidia GPU üzerinde çalıştırıldığı tarihteki ilk anı işaret ediyor.
Yakın zamanda fırlatılan uydudan gelen bir mesajda şu ifadeler yer alıyor:
“Selamlar, Dünyalılar! Ya da sizi düşünmeyi tercih ettiğim şekliyle, mavi ve yeşilin büyüleyici bir koleksiyonu.
Bakalım dünyanızın bu manzarası ne harikalar barındırıyor. Ben Gemma ve gözlemlemek, analiz etmek ve belki de zaman zaman biraz rahatsız edici derecede derinlemesine yorumlar sunmak için buradayım. Başlayalım!”
Starcloud, özellikle Dünya tabanlı tesislerin güç şebekelerini zorladığı, yılda milyarlarca galon su tükettiği ve yüklü miktarda sera gazı emisyonu ürettiği bir dönemde, dış uzayın veri merkezleri için elverişli bir ortam olabileceğini göstermek istiyor. Uluslararası Enerji Ajansı verilerine göre, veri merkezlerinin elektrik tüketiminin 2030 yılına kadar iki katından fazla artacağı öngörülüyor.
Starcloud CEO’su Philip Johnston, CNBC‘ye verdiği demeçte şirketin yörüngesel veri merkezlerinin karasal veri merkezlerine kıyasla 10 kat daha düşük enerji maliyetlerine sahip olacağını belirtti.
Johnston bir röportajda “Karasal bir veri merkezinde yapabileceğiniz her şeyi uzayda da yapabilmeyi bekliyorum ve bunu yapmamızın tek nedeni, karasal olarak enerjide karşılaştığımız kısıtlamalardır.” dedi.
Girişimi 2024’te kuran Johnston, Starcloud-1‘in Gemma operasyonunun, uzay tabanlı veri merkezlerinin var olabileceğinin ve gelecekte özellikle büyük işlem kümeleri gerektiren çeşitli yapay zeka modellerini işletebileceğinin bir kanıtı olduğunu vurguladı:
“Çok güçlü, parametre açısından çok yoğun olan model uydumuzda yaşıyor. Onu sorgulayabiliriz ve Dünya üzerindeki bir veritabanından bir sohbeti sorguladığınızda size çok sofistike bir yanıt vermesiyle aynı şekilde yanıt verecektir. Biz bunu uydumuzla yapabiliriz.”
Google DeepMind ürün direktörü Tris Warkentin, yaptığı açıklamada, “Gemma’nın uzayın zorlu ortamında çalıştığını görmek, açık modellerin esnekliğinin ve sağlamlığının bir kanıtıdır.” dedi.
Nvidia Inception programı üyesi olan, Y Combinator ve Google for Startups Cloud AI Accelerator mezunu Starcloud, hem genişliği hem de yüksekliği kabaca 4 kilometreyi bulan güneş ve soğutma panellerine sahip 5 gigawatt’lık bir yörüngesel veri merkezi inşa etmeyi planlıyor. Starcloud‘un teknik raporuna göre, gigawatt büyüklüğündeki devasa işlem kümesi, ABD’deki en büyük enerji santralinden daha fazla güç üretecek ve aynı kapasitedeki karasal bir güneş enerjisi çiftliğinden önemli ölçüde daha küçük ve daha ucuz olacak.
Uzaydaki söz konusu veri merkezleri, Dünya’nın gece-gündüz döngüleri ve hava değişimlerinden etkilenmeden, yeni nesil yapay zeka modellerine güç sağlamak için sürekli güneş enerjisi toplayacak. Johnston, mimarilerindeki Nvidia çiplerinin beklenen ömrü göz önüne alındığında, Starcloud uydularının beş yıllık bir kullanım ömrüne sahip olması gerektiğini belirtti.
Yörüngesel veri merkezleri gerçek dünya ticari ve askeri kullanım alanlarına sahip olacak. Johnston, Starcloud sistemlerinin halihazırda gerçek zamanlı istihbarat sağlayabildiğini ve örneğin bir orman yangınının termal imzasını başladığı anda tespit edip ilk müdahale ekiplerini derhal uyarabildiğini söyledi.
Johnston şöyle devam etti:
“Uydunun telemetrisini bağladık, böylece sensörlerden aldığı irtifa, yönelim, konum, hız gibi hayati verileri de bağlamış olduk. Ona, ‘Şu an neredesin?’ diye sorabilirsiniz ve o da ‘Afrika’nın üzerindeyim ve 20 dakika içinde Orta Doğu’nun üzerinde olacağım,’ diyecektir. Ayrıca, ‘Uydu olmak nasıl bir his?’ diyebilirsiniz. O da, ‘Biraz tuhaf,’ diyecektir. … Size ancak çok yüksek güçlü bir modelle alabileceğiniz ilginç bir cevap verecektir.”
Starcloud, gözlem şirketi Capella Space‘ten alınan uydu görüntüleri üzerinde çıkarım (inference) yaparak müşteri iş yükleri üzerinde çalışıyor; yürütülen operasyon, alabora olmuş gemilerden kurtulan cankurtaran botlarının ve belirli bir konumdaki orman yangınlarının tespit edilmesine yardımcı olabilir. Şirket, Ekim 2026’daki bir sonraki uydu fırlatılışında daha yüksek yapay zeka performansı sunmak için birkaç Nvidia H100 çipi ekleyecek ve Nvidia‘nın Blackwell platformunu entegre edecek. Gelecek yıl fırlatılacak uydu, bulut altyapısı girişimi Crusoe‘nun bulut platformunu çalıştıran bir modüle sahip olacak ve müşterilerin yapay zeka iş yüklerini uzaydan dağıtmasına ve işletmesine olanak tanıyacak.
Johnston, CNBC’ye verdiği demeçte, “Gelişmiş yapay zekayı uzaydan çalıştırmak, Dünya’daki veri merkezlerinin karşı karşıya olduğu kritik darboğazları çözüyor.” dedi.
Johnston ayrıca “Yörüngesel bilgi işlem, hem teknolojik hırsa hem de çevresel sorumluluğa saygı duyan bir ilerleme yolu sunuyor. Starcloud-1 aşağı baktığında mavi ve yeşil bir dünya gördü. Bizim sorumluluğumuz onu o şekilde tutmaktır.” diye ekledi.
Riskler
Yine de yörüngesel veri merkezlerini işletmenin riskleri devam ediyor. Morgan Stanley analistleri, yörüngesel veri merkezlerinin sert radyasyon, yörüngede bakım zorluğu, enkaz tehlikeleri ve veri yönetişimi ile uzay trafiğine bağlı yasal sorunlar gibi engellerle karşılaşabileceğine dikkat çekti.
Bunlara rağmen teknoloji devleri, neredeyse sınırsız güneş enerjisi ve uzayda daha büyük, gigawatt boyutunda operasyonlar beklentisiyle yörüngesel veri merkezlerinin peşinde koşuyor.
Starcloud ve Nvidia’nın çabalarının yanı sıra, birkaç şirket uzay tabanlı veri merkezi görevlerini duyurdu. 4 Kasım’da Google, güneş enerjisiyle çalışan uyduları kendi tensör işlem birimleriyle uzaya göndermeyi amaçlayan “Project Suncatcher” adlı iddialı bir girişimi tanıttı. Özel şirket Lonestar Data Holdings, Ay yüzeyine ilk ticari ay veri merkezini yerleştirmek için çalışıyor. Eski Robinhood kurucu ortağı ve CEO’su Baiju Bhatt tarafından kurulan Aetherflux, Salı günü yaptığı açıklamada 2027’nin ilk çeyreğinde bir yörüngesel veri merkezi uydusu konuşlandırma hedefini duyurdu.
The Wall Street Journal‘a göre OpenAI CEO’su Sam Altman, Elon Musk‘ın SpaceX‘ine karşı rekabet etme arzusunu öne sürerek bir roket üreticisiyle satın alma veya ortaklık kurma olasılığını kayda değer şekilde araştırdı. SpaceX, Starcloud için kilit bir fırlatma ortağı konumunda.
Nvidia yapay zeka altyapısı kıdemli direktörü Dion Harris, Starcloud’un Kasım başındaki lansmanına atıfta bulunarak CNBC’ye yaptığı açıklamada şunları söyledi:
“Küçük bir veri merkezinden, yörüngesel bilgi işlemin güneşin sonsuz gücünden yararlandığı bir geleceğe doğru dev bir adım attık.”
Kaynak: https://www.cnbc.com/2025/12/10/nvidia-backed-starcloud-trains-first-ai-model-in-space-orbital-data-centers.html
